Alkymi

Den siste alkymisten sitt namn var det fantastiske Aureolus Phillipus Theoprastus Bombastus Paracelsus von Hohenheim og han levde i Tyskland tidlig på 1400-talet. Sjølv om me snakkar post-svartedauden og pre-reformasjon, ei tid då det føregjekk mykje rart, har eg ein teori om at foreldra til den gode Paracelsus freista å spela han eit puss.

Kanskje gjev eit slikt namn sjølkjensle nok til å leita etter metodar for å laga gull?

Eller skapte foreldra ved å døypa guten til dette namn ein latent galskap umogeleg å kurera i løpet av eit liv?

Al - kjem sjølvsagt frå arabisk. Grekarane sitt ord for kjemi var chymeia. Så enkelt blandast språket med ein bestemt artikkel og ordet kjemi til eit nytt ord som forklarer korleis vitskapsfolk alltid har søkt litt ekstra etter dei vegar som fører til rikdom eller anerkjenning eller den store mystisismen, basert på hear-say frå historiane om solgudane i oldtida.

Sjølvsagt var det aldri nokon som den gong skapte gull. Ikkje no heller, sjølv om nokre tener på alt, uavhengig av etiske standardar. Gull er eit metall som ikkje kan "mekkast" som ei legering.

Og nett det faktum er ei påminning til oss.

Det dyrebare i naturen vert ikkje menneskjeskapt. Det finns!

Å skape gull i kvardagen går likevel an.

Det gjeld å bruke augene.

Naturens alkymi er legeringa av nokre fantastisk innfløkte innretningar i menneskekroppen og det du kan sjå med dei.

"Me må opne augene våre!"

Ja, nettopp. Du treng ikkje kabbala, eit holistisk verdssyn, kjemiske ingrediensar eller tittelen alkymist i ei mørk bakstreversk verd for å sjå det.

Du treng berre to auger!

Fargar, lys og stavane i augene er kjemi på høgste plan.

Det er alkymi.

Du finn alkymi omkring og i deg kvar dag.

Men pengar er han ikkje verd.

Pengar kan ikkje måla storleiken på naturens alkymi.

God helg, du vidløftige sjel av Paracelsus!

Og godt blikk, alle saman!







Bileta er tekne ved Eikangervågen, ved Kvassnesstemma i Knarvik og på Ytre Mulaneset på Molvikvegen, februar 2012.

Tankespinn. Sukkerspinn. Bergenspulsen slår.

(Om du vil høgreklikk her, opne i parallelt vindauge for å høyra musikk som passar dette innlegget)

Det finns mange måtar å vandre i byen på. Eller er det?

Vandre.

Det ligg i ordet.

Ein vandrar ikkje fort avstad.

Ein er ikkje likegyldig til omgjevnadane.

Det ligg ikkje frykt i ordet vandre. Berre glede.

Livsglede.

I det å vandre ligg det å gå så sakte at ein tek seg tid til å betrakte.

Sjå det ein ellers ikkje ser.

Eg sit på cafè. Det er tidleg tirsdag føremiddag.

Eg er uroleg.

Snart skal eg i eit møte eg gruar meg til.

Ikkje fordi det gjeld meg,
men fordi det krev mykje av meg.

Det krev mi merksemd.

Det krev indre ro.

Eg går ut.

Ut i byen.

Ein skuleklasse står i paviljongen
på si vandring for å bli kjend med historia til Bergen by.

Dei gjer som læraren seier.

"No går vi!"

Dei går.

Eg lukkar augene.

Det er vår.

Tulipanar overalt i kvartalet som er avgrensa av bybane, Lille Lungegårdsvann, gamle Telegfrafen, kunst og skøyteis.

Christies gate kuttar verda i to, som eit snitt i frosen hud.

Byens aorta, utan arterieklemme.

Bilane flyt fritt.

Det siste kjennes umiddelbart sårt.

Men tankane på vår leger såret.

Før eg opnar augene spelar eit orkester Sæverud

i paviljongen.

Byens hjarte om våren.

Teiknet på at byen er meir enn tida som går

og aldri kjem attende.

Lyset i sørveggen på Hotel Norge fascinerer.

Dei skorne trea minner om ein annan by, eit anna land, ei anna årstid.

Eg freistar finna vinkelen der sola ikkje blender,

men berre reflekterer skarpt i kanten av glasveggen.

Er det ikkje flott?

Å ha ein spegel midt i byen?

Eg snur meg mot sola.

Går mot ho som om eg kjem nærare for kvart steg.

Det er lite som minner om skøyteis

på Festplassen.

Eg tenkjer på byens puls. Historia til

andre som har vandra gatelangs.

Kor mange ulike opplevingar har Festplassen gjeve?

17. mai-tog med like mykje is på brystduken og søljene som i magen. Parkeringsplass - fjerde runde på leit etter den eine

bilen som skal ut, ikkje inn - ti minuttar for seint til møte.

Tivoli. For mykje sukkerspinn, for stor fart - guten held

seg for augene for ikkje å måtte vrengja innsida ut.

Romani-bodar - vandrande på eit anna vis, sal der det er marknad.

Stereotypiar bak disken i vogna, steretypiar på disken for

turistar. Troll, elgar og meir sukkerspinn.

Skøyteis og muzak. Livsglede delt med handa

til den ein går parløp med.

I dag eig kråkene Festplassen.

Kanskje bruker dei han betre enn oss på to?

Kråkene flyg mellom isen på Lille Lungegården og

taket på Telegrafen. Som ei usynleg telefonlinje går ei og ei fram og attende

med meldingar. Tikk, tikk, tikk.

Duene skyr kråkene.

Det er vinter i Bergen.

Vinter.

I byen mellom fjella er vinter

den eine dagen mellom haust og vår.

Dagen som minner på at alt har ei byrjing

og alt har ein slutt.

Og at ei ny byrjing ventar.

Snart skal han som saltar gatene ut og planta nye tulipanar.

Og kråkene flyg ein annan stad.

Telegrafen står der og ser både vinterdag og vårhalvår.

Kråker,tulipanar

og eit og anna nyforelska par gøyma seg bak

ornament i paviljongen.

Ein fristad utan lyd.

Det ein ikkje ser, høyrer ein ikkje.

Ikkje i kjærleikens stormfulle høgder,

i startpunktet på eit linjestykke.

Langt der borte, i ei anna rett linje; over vatn, perrongar, containarar, gravlund og sjukehus - langt der borte knelar Ulriken.

Byens gudinne

med nystemte tonar og fallande vindar.

Fjellet ser ned

på inversjonar og astma og strakstiltak og ler.

Høyrer du etter kan du høyre fjellet le politikarane i mot,

mildt og hånleg.

Før ho snur seg inn mot seg sjølv,

lukkar døra og ber ei stille bønn.

For byen.

Bergen er ikkje Brann. Ikkje Holberg.

Ikkje seidlar på Wessel eller lutefisk på Bryggeloftet.

Ikkje Wegener, Hetland, Madam Felle, Fred Ove med gitaren eller

Rolf Berntsen.

Kanskje er byen litt buekorps og mykje regn.

Men mest av alt er Bergen genene til

tusen generasjonar duer.

Flaksande stakkars krek.

Alt som rører seg får dei til å flytta seg.

Den gamle kvinna med brødposen får dei til å

komma nærare.

Vanlegare flyg dei nokre vingeslag lengre bort.

I genene til alle duene

ligg sorg,jubel,

strilefyll og håp.

Fyrst håpet om livet i byen.

Så håpet om Amerika.

Noko enno større.

Der lukka varar evig og dialekten er eit

innslag av talefeil som ingen kjenner att.

Når ein vandrar i byen tek ein inn historier

frå svunne tider.

Frå tider då alt verka annleis.

Kanskje vart det nett slik det var.

Med guten som ikkje fann lukka

i det ukjende minst ein fjord heimanfrå.

Hundsa for orda ingen forstod og i hardskapen

i eit liv han sjølv ikkje forstod?

Kanskje vart ei mislukka ferd innom studier på

Sydneshaugen til tankar inntil veggen i buegongen på Botanisk, tankar om alt som er,

og alt som

er enno meir framand.

Landet langt borte.

Landet bortanfor byen.

Bortanfor havet.

Innanfor Ellis Island.

Kanskje vandrar han ned mot torget.

Redd, saknar alt det heime, men er i tankar komen så langt

at han aldri kjem attende.

Han anar lite om kitsch, arktitekturstrid og pålegg frå Mattilsynet

i det han passerer kummene med fersk torsk

og strilehandlarar som ropar ut smørprisar og kastar pale-filetar etter borgarskapet frå

sjektene eller vognene.

Han ser mest fram, utan å vera oppteken

av byens framtid.

Han har si eiga i sikte.

Kanskje søv han under to jutesekkar, eller var det strie frå

Vest-India - han meinte det lukta kaffi av dei.

Kanskje

tek han ei natt til i tankar, ei natt på reposet i

smauet han ikkje hugsar namnet på;

Det som er like andletslaust som han sjølv.

Så, i det fyrste lyset,

medan skuggene knapt kan sjåast, trekk han seg

opp trossa.

Armane og hovudet fyrst. Beina etter.

Eit og eit tak, til

den venstre handa grip i

jernbeslått tre og han

heiser seg om bord.

Der finn han reiseplass på lågaste klasse.

I livbåten.

Ein bylt er skipssekk, nok til

stolen skinke og ulltrøye han fekk hjå mor.

Han angrar seg.

Kva vil dei seie?

Han berre drog.

Eit brev!

Eit brev når eg kjem fram, tenkjer han i det skipsklokka slår.

Åtte glas og skipet vil vera langt nok ute til at

det ikkje vil snu og han vil vera på veg utan retrett.

I det skipet stevnar ut av hamna, strekkjer han litt

i canvasen, nok til at han kan sjå seg

ein einaste gong

attende.

Og han får eit blikk av byen

som alltid

vil vera ein del av minnet.

Fastlimt på netthinna

hjå alle dei som har sett

det same.

"Beffen" tutar.

Som ei klokke gjer han den

korte reisa kortare.

Som byens puls.

Bergenspuls.

Eg tenker at det gjorde godt.

Å distansera seg frå

mi trygge verd

og for ei stund, berre

ei stund

leva seg

inni ein historie

skapt av jakta på

byens sjel.

Eg spring.

Vandringa er over.

Tankane er tilbake i dagen.

I notid.

Ti minutter att til møte.

Bergenspulsen slår.

**********

Fotnote:

Eit glas er tida det tok for

sanden i glaset å renna ned.

Åtte glas er altså fire timar og lengden

på rorvaktene ombord på seglskutene.

Bileta er teke med Hipstamatic applikasjon

på mobiltelefonen:

Linse: John S

Film: Monochrome.

Og alle bileta med unntak

av det frå Botanisk Institutt

er teke innanfor ein time.

**********

Ein time ein vinterdag

mellom haust og vår.

Livstrening

Å sjå isen smelta er god trening for hjartet.

Å vera ved god helse er ofte i media, og i mange menneske sine tankar, knytta til at ein ikkje blir forkjøla, at ein et lågkarbo eller at ein trenar så og så mykje.

Når nokon spør meg om eg trenar, kva skal eg då svara? Eg tek mine situps, men ikkje så altfor mange og ikkje må eg på treningsstudio for å gjera det. Eg får pulsen opp, sjeldan på ei romaskin eller tredemølle, men til dømes ved å gå turar og gå fort oppoverbakke.

Karl Evang, som i norsk politisk historie er omstridt og som òg var det som helsedirektør (mange kalla han for helsediktator!), sa eingong at helse ikkje berre har å gjera med om du er sjuk, men om du har fysisk, psykisk og sosialt velvære. Ein har ikkje alltid det, men om ein er seg det bevisst i betydninga å søke det, så kjem ein langt.

Når ein mann som Per Fugelli snakkar, lyttar eg alltid. «Til syvende og sist handler det om å løpe fra døden. Fra aldring, forfall og svakhet, og inn i den innbilte sterke sonen. Det ligger i dette en frykt og forakt for egen svakhet, og mangel på mot for å konfrontere de dystrere sider ved livet.»

Så ja, eg trenar, både fysisk og mentalt, men spring ikkje frå livet. Å trena på livet er å akspetera at ein nokre gonger er svak, og vera hjarteleg til stades når ein kjenner seg sterk og heil.

Denne helga har eg trent mykje. Livet har synt meg at for meg er det viktig å trena på det eg legg inn i livet av energi og det eg får ut av det, også av energi. Eg brukte i lange tider meir enn eg fekk. Og det gjorde at det oftare enn det skulle vart ubalanse.

Så korleis har eg trent?

Eg held ut ein maratondag på fredag. Snømåking, lang planleggingsdag med mykje energi, ein god middag med kolleger og ein fantastisk herleg 40-årsdag for et utruleg godt menneske eg med glede feirer.

Verdifull 40-åring som gjev energi.

Eg har kvilt nok og hatt tid til å gjera ferdig nokre små gode prosjekt heime. Og eg har vore på ein god tur i snøen i dag, tett innpakka i ull, ekstra hals og lue, medan vinden piska opp snøen frå jordene på Storset.

Er det ikkje trening, synes du?

Vel, då er me ueinige om det. Om trening berre er fysisk, så har eg nok berre trent litt. Og eg har ikkje ete lågkarbo-mat nok til å kvalifisere som tilhengar av media sine diettar. Eg har drukke vin, og det skal visst vera bra, inntil anna er bevist. Eg har fått kald luft i andletet, og med det pressa biholene litt på defensiven.


Døme på godt lag!

Eg har brukt tid på herlege menneske i godt lag, ledd og smilt både utanpå og inni, har gledd meg over deira eksistens og over balansen mellom å gi og få.

Og eg har brukt tid på meg sjølv, på den indre balansen, ivaretaking av tankar og kjensler.

Så er eg meir klar for ei ny veke, med utfordringar framfor meg, enn det eg elles ville vore. Eg trur Per Fugelli er einig med meg. Eg har trent på å vera eit heilt menneske med innhald.

Og då eg i stad sto ute på trappa og såg mot nord, etter stjerner eller nordlys, såg eg eit skydekke med snøfjoner i staden. Eg vert ikkje skuffa av slikt. For eg er meir enn glad nok for at eg faktisk ser etter. Då er sjansen større for at eg får sjå når skyene trekk vekk.

Livet er ei treningsøkt i balanse. Når ein ikkje har slik balanse må ein trena på å finna det. Når ein har det, må ein trena på å behalda.

Eg har fått erfara at treninga trengs. Eg veit korleis det kjennes uten. Men å trena på å vera lukkeleg er å trena på å vera seg sjølv. I det ligg det å våga å ikkje bli eit flokkdyr i alt som andre forventar om korleis du bør vera. "Du er sjølv den endringa du ynskjer i livet ditt", sa salige Matahma Gandhi.

Takk til dei som har hjelpt meg til å bruka helga til balansetrening. Takk for påfyll og gode smil. Takk for vin og klirring i glas. Takk for varme frå peisen og for kattars mjuke pels. Takk for trivialitetar og detaljar som gjev livet meining.

Og takk for snødrevet som traff andletet i dag. Varmen frå alt sit framleis i kinna.